پاسخ خودآزمایی دروس زبان فارسی (3 )

 

 

خودآزمایی صفحه ی 13

1. قاعده ی واجی شچْد ، ....

در واژه ی اول دو واژ « ش » و « چ » که واژگاه مشترک دارند ، بدون مصوت نمی توانند در کنار هم قرار گیرند . ( بر خلاف قواعد واجی است. )

در واژی دوم « پ » و « ب » که دارای واژگاه مشترک هستند ، نمی توانند بدون مصوت کنار هم قرار بگیرند . ( بر خلاف قواعد واجی است. )

قاعده ی نحوی : ما را از مدرسه بیرون کردیم .

قاعده ی هم نشینی : علی خانه ی خوب، سعدی گلستان کتاب ارزشمند

قاعده ی معنایی : سنگ کوه را بلعید .

قاعده ی کاربردی : چرا غایب بودی ؟ - غذا سرد می شود ./ ساعت چند است ؟   - هوا گرم است .

2. پْر( خلاف قواعد واجی ) چون امکان وجود هجا بدون مصوّت امکان نیست .

وتْد(خلاف قواعد واجی ) « ت » و « د » دارای واجگاه مشترک هستند و بدون مصوّت در کنار هم قرار گرفته اند .

امیر کبیر دولی دبیرستان ( خلاف قواعد هم نشینی )

دانش آموز در درس خواندن کوشا هستند . ( خلاف قواعد نحوی ) از لحاظ تطبیق دو نهاد جدا و پیوسته نادرست است .

کتاب پرنده را شکار کرد . ( از نظر معنایی در حوزه ی زبان نادرست است . )

3. ابوعلی سینا در همان زمان زنده بود و در همدان تدریس می کرد .

 

   ابو علی سینا در همان زمان زنده بود                          تدریس می کرد

 

 

 

 

               نهاد               گزاره                             نهاد               گزاره

 

 

           گروه اسمی      گروه اسمی      گروه فعلی             گروه اسمی      گروه اسمی      گروه فعلی

 

 

 

                                  مسند          فعل                                   مفعول         فعل

 

 

               ابوعلی سینا       زنده            بود                           __             تدریس      می کرد

 

 

فعالیت 1 صفحه ی 15

 

جمله های مستقلّ یک فعل :

1. دمای اجرام آسمانی چقدر است ؟

2. کی و چگونه پدید آمده اند ؟

3. با گذشت زمان ، چه تغییراتی در آن ایجاد شده است ؟

4. چه تاثیر بر اجرام آسمانی دیگر دارند ؟

5. آینده آنها چگونه خواهد بود ؟

 

جمله های مستقلّ چند فعلی :

1. اختر شناسی علمی است که به مطالعه ی اجرام آشمانی می پردازد .

2. بسیاری از اختر شناسان کوشیده اند به پرسش هایی از این قبیل پاسخ دهند که هریک از اجرام آسمانی در چه فاصله ای از زمین قرار دارند .

توضیح : پاسخ های ذکر شده با توجّه به بندهای کتاب می باشد ، در صورتی که بند دوم ادامه ی بند اوّل است و مستقل نمی باشد یعنی از « بسیاری از اختر شناسان کوشده اند آینه آنها چگونه خواهد بود ؟ » یک جمله مستقلّ مرکّب است .

 

فعالیت 2 - صفحه ی 16

 

 

گروه اسمی	هسته	تعداد واژه ها
این پرسش ها	پرسش	این ، پرسش ها (2)
دمای اجرام آسمانی	دما	دما ، یِ ،اجرامِ ، آسمانی (5)
ابزارهای گوناگون	ابزار	ابزارها ، یِ ، گوناگون (3)
آینده ی آن ها	آینده	آینده ، یِ ، آن ها (3)
مشاهده ی اجرام آسمانی	مشاهده	مشاهده،یِ، اجرام -ِ ، آسمانی (5)
شاخه های تخصّصی	شاخه	شاخه ها ، ی ، تخصّصی (3)
تاریخچه ی جهان	تاریخچه	تاریخچه ، یِ ، جهان (3)

 

 

 

 

 

 

 

فعالیت 3 صفحه ی 17

گروه اسمی	هسته	تعداد تکواژهای هر گروه اسمی	تعداد واج های هسته
هر چهار کارگرساده همان آده های دیروزی دفترچه های مشقّ بچّه ها داستان های جنّ و پری	کارگر آدم دفترچه داستان	هر ، چهار ، کار ، گر -ِ ، ساده هم ، آن ، آدم ،ها ، ی ، دیروز،ی دفتر،چه،ها،ی، مشق-ِ ، بچّه ، ها داستان ، ها ، ی ، جنّ ، و ، پری	ک ،ا، ر، گ،-َ،ر ء ، ا ، د ،-َ، م د،-َ،ف،ت،-َ،ر،چ،-ِ د ، ا ، س، ت، ا،ن

 

خودآزمایی صفحه ی 20 و 21 درس دوم

تمرین 1

واژه	واج	تعداد
مدّت اصول قوانین متفاوت تاریخچه آینده اخترشناسان	/ م / -ُ / د / د / -َ / ت / / ء / -ُ / ص / و / ل / / ق / -َ / و / ا / ن / ی / ن / / م / -ُ / ت / -ُ / ف / ا / و / -ِ / ت / / ت / ا / ر / ی / خ / چ / -ِ / / ء / ا / ی / -َ / ن / د / -ِ / / ء / -َ / خ / ت / -َ / ر / ش / -ِ / ن / ا /  س / ا / ن /	6 5 7 9 7 7 13

 

تمرین 2

1. شاعری غزلی بی معنا و بی قافیه سروده بود . ( مستقلّ ساده )

2. آن را نزد جامی برد . ( مستقلّ ساده )

3. پس از خواندن آن گفت : همان طوری که دیدید ، در این غزل از حرف الف استفاده نشده است . ( مستقلّ مرکّب )

4. جامی گفت : بهتر بود از سایر حروف هم استفاده نمی کردید . ( مستقلّ مرکّب )

 

تمرین 3

عمل : این هر دو عمل جوانمردانه ی کشتی گیر ایرانی

امل : آن امل دست نیافتنی جوانان ایرانی

انتصاب : همان یک انتصاب نادرست او

انتساب : انتساب القاب بزرگ پدرش

تعلّم : تعلّم قوانین و مقرّرات راهنمایی و رانندگی

تألم : بزرگ ترین تألم خاطر دوران کودکی مادربزرگ

حیات : حیات شورانگیز عاشقانِ دل سوخته ی الهی

حیاط : بزرگ ترین حیاط مدرسه شهر ما

جذر : جذر این عدد چهار رقمی

جزر : جزر فریبنده ی رودخانه اروند

 

خودآزمایی درس سوم صفحه ی 32

1.

- الف ) موضوع ساده ای که ممکن است در هر زمانی نگران کننده باشد این است که وقتی انرژی بدن کاهش یابد ، می تواند به راحتی شما را عصبانی کند .

ب ) موضوع ساده اما نگران کننده این است که وقتی انرژی بدن کاهش می یابد، می تواند به راحتی شمارا عصبانی کند .

ج ) موضوع ساده امّا نگران کننده این است که کاهش انرژی بدن موجب عصبانیّت شما می شود .

- اکنون شرکت های تعاونی از موقعیّت خوبی برخوردارند .

- مجریان این طرح باید جرئت خطر کردن را داشته باشند .

- عدم «نبود» برنامه های مناسب، فعّالیت های ورزشی را به تأخیر می اندازد .

- کاهش بارندگی پارسال « سال گذشته » باعث کمبود آب های زیرزمینی شده است .

- بخش بعدی برنامه را ببینید . / به بخش بعدی برنامه توجّه فرمایید .

- الف ) مورّخان جرءت کردند کشف خود را افشا کنند .

  ب ) مورّخان جرئت افشای کشف خود را پیدا کردند .

- ادامه چنین تمرین هایی و تأکید بر آن ها باعث تقویت مهارت های نگارشی می گردد .

- در این گونه مواقع انسان دچار خودپرستی می شود که فایده ای ندارد .

- الف ) حسن به برادرش گفت : « مقاله ات منتشر شده است .»

  ب ) حسن به برادرش گفت که مقاله ی من منتشر شده است .

2.

طبع : میل و سرشت                     تبع : نتیجه ، پیروان ، دنبال

معاصر : هم عصر                       مأثر : کارهای نیک و بزرگ

غَرّه : روز اوّل ماه قمری               غِرّه : فریب

صخره : تخته سنگ                      سُخره : ریشخند

3.

پرور +  ش + گاه + ی               زیب + ا + پسند + انه

نا + جوان + مرد + انه               سر + افراز + ی

فرا + گیر + ی                         فرمان + برد + ار + ی

 

خودآزمایی درس چهارم

فعالیت 2 صفحه ی 35

در کلماتی که { ی } مصدری دارند ، تکیه روی هجای آخر ، یعنی { ی } است و در کلماتی که { ی } نکره می گویند ، تکیه روی هجای ماقبل آخر است .

مثال :

سعی کنیم / با / ری از دوش مردم برداریم . ( ی نکره )

کامیون با / ری / از جادّه گذشت . ( ی نسبی )

دا / نا / یی در مجلس سخن می گفت . ( ی نکره )

دانا / یی / توانایی است . ( ی مصدری )

هر سال بزرگ / داشت / حافظ در شیراز برگزار می شود . ( اسم مرکّب )

او مقام استادیش را ب / زرگ / داشت . ( گروه اسمی و گروه فعلی )

 

خودآزمایی صفحه ی 38 درس چهارم

1. واحدهایی مثل تکیه و درنگ و لحن و آهنگ را که الفبای خط از نشان دادن آن ها نا توان است ولی در گفتار ظاهر می شود .

2. وقتی که واحد زبرزنجیری هر کدام تغییر کند ، معنای جمله هم تغیی می کند. برای تغییر جدید ، لحن و آهنگ و جای تکیه و درنگ در جمله ی واحد تغییر می کند و با ایجاد هر تغییر از جمله برداشت جدیدی می توان کرد.

3. اسم : د / رنگ / تکیه روی هجای آخر

صفت : خرد / مند / تکیه روی هجای آخر

فعل ، ماضی ساده : آ / ورد / تکیه روی هجای آخر

ماضی نقلی : آور / ده / است

ماضی بعید : آور / ده / است        تکیه روی هجای آخر صفت مفعولی فعل

ماضی التزامی : آور / ده / باشد    مورد نظر

ماضی استمراری : / می / آورد        تکیه روی پیشوند { می }

مضارع اخباری : / می / آورم          تکیه روی پیشوند { می }

مضارع التزامی : / ب / نویسد          تکیه روی پیشوند { بِ }

فعل امر : / ب / نویس                   تکیه روی پیشوند { بِ }

فعل نهی : / ن / نویس                   تکیه روی پیشوند { نَ }

فعل منفی : / ن / می نویسد             تکیه روی پیشوند { نِ }

آینده : خوا / هد / نوشت                 تکیه روی هجای دوم فعل کمکی

4. البته تصور شما در این همایش موجب افزایش سطح آن شده است .

حقیتا اگر تلاش شما نبود این کار به ثمر نمی رسید .

 

5.

نَ	نوشت	5	بود	م
- نَ نَ - نَ	رفت نوشت گفت شنید گرفت	5 5 5 5 5	بود باش بود بود باش	مَ ی ید مَ مَ

توضیح : نمونه ی داده شده ی کتاب با عنوان پرسش مطابقت ندارد و بیش از دو تکواژ تغیر داده شده امّا در حلّ تمرین در این جزوه از عنوان سؤال پیروی شده است.

 

 

 

 

 

 

 

خودآزمایی صفحه ی 43 درس پنجم

 

1. نشئت ، مآخذ ، سؤال ، اداره ، مرئوس ، ائتلاف ، مؤانست ، اشمئزاز، ملجأ

2. تاریخ /همیشه / سیر/ ی / یک / نواخت / دار / -َ د / تا / آن / جا / که / گفت / / ه / اند / تاریخ / مکررّ / ات / ø / و / تنها / چیز / ی/ که / آن / را / از / یک /

/ تکرار / -ِ / ملالت / آور / رھ / ا / یی / می / دھ  / -َ د / انقلاب / است / ø /

40 تکواژ + دو تکواژ صفر

3. خوار- نیایش - شب پره - والسّلام - عمرو - خورشید - خویش - شنبه - دست بند - حتّی

 

درس ششم صفحه ی 50

 

1. جوشید و ترکید چون ناگذر هستند در این شکل مجهول نمی شوند پس باید ابتدا آنها را گذرا کنیم ، سپس مجهول سازیم . جوشانید / جوشاند ، ترکاند   جوشانیده شد / جوشانده شد ، ترکانده شد .

الف ) آب جوشید .    بادکنک ترکید .

ب ) جوشاند . ترکاند .

 

 

پ ) آشپز  آب  را  جوشاند .                  آب جوشانده شد .

 

کودک بادکنک را ترکاند                       بادکنک ترکانده شد .

ت ) بلی

2. آن ها با اسب حرکت کردند . ما نیز به دنبالشان ( حرکت کردیم ، لفظی ، نا بجا ) . ( ما ، لفظی ) صبح زود رسیدیم . آن ها زودتر ( رسیدند ، لفظی ، نابجا)، شهر میان دشت گسترده بود . ( شهر ، لفظی ) پر از دار و درخت ( بود ، لفظی ) مثل این بود که ( ما ، لفظی ) به بهارستان نادیده چون مینو قدم نهاده ایم .       ( شهر، لفظی ) در قرن بیستم بنا شده بود .( شهر ، لفظی ) از آن زمان تا کنون، آرام و سبز در کنار کویر نشسته ، چشم به راه آمدن مسافری بود که (آن مسافر ، لفظی ) به دیدارش میآمد . توضیح : « در کنار کویر نشسته بود » شکل دیگری از این جمله می باشد .

3. دانایان (ی) ؛ (گ ) ، ترشیجات (ج) ، بچّگانه (گ) ، سخن گویان (ی) ، گرسنگان (گ) ، روستایی (ی) ، نامه ای( ا = ءِ ) ، بانوان (و) ، زانوان (و) ، سوال 4 حذف شود زیرا درس مربوط به آن حذف گردیده است .

 

صفحه ی 59 درس هفتم

1. توضیح بیش تر در مورد درون بنا است و مو قعیّت جغرافیایی و ظاهر بنا شرح داده نشده است .  کجاست ؟ مال کیست ، چگونه است ؟  چه لوازمی دارد ؟

2. به عهده یدانش آموز است .

3.     نداشته باشند نباید آن را بیان کرد .

         جمله ایرادی ندارد .

         مطابقت نداشته باشد .

         مطرح شد ( حذف نابجا ، بدون قرینه حذف شده است )

         جمله ایرادی ندارد .

4. بامدادان : زمان / شادان : قیدی / کندوان : مکان / سپاهان : مکان / پاییزان:زمان

 

فعّالیّت 1 صفحه ی 60

فعل	شخص	زمان	گذر	معلوم و مجهول
نمی خواندند می نشانیم دوخته نمی شد بیابند داشتند       می آمدند	سوم شخص جمع اول شخص جمع سوم شخص مفرد سوم شخص جمع سوم شخص جمع	ماضی استمراری ماضی استمراری ماضی استمراری مضارع التزامی ماضی مستمر	گذرا گذرا گذرا ناگذر ناگذر	معلوم معلوم مجهول معلوم معلوم

 

 

 

 

 

فعالیّت 2 صفحه ی 63                          

 

پخت : او را پختند ( او را آماده کردند ) / پختم ( خیلی گرمم شد ) ، او خیال تازه ای پخت / او در این کار کاملا پخته شده است ( تجربه کسب کرده است ) / مادر غذا را پخت و ...

دوخت : چشم به در دوخت ( خیره شد ) دهانش را دوختند

( بستند )/ خودش می برد و خودش می دوزد ( انجام دادن کار مطابق میل خود ) / با تیر دوخت ( با تیر زد ) / لباس را دوخت و ...

 

فعّالیّت 3صفحه ی 64

باز یافتن ، برآمدن ، باز گردانیدن ، در گذشتن ، باز فرستادن ، فرا گرفتن ، وا داشتن

 

خودآزمایی درس هشتم صفحه ی66

1. علی دوستم را با اتوبوس به ییلاق برد و یک هفته او را در آن جا گذاشت .

سال گذشته که دوستان را به کوهنوردی برده بودند ، سنگ بزرگی را از کوه غلتاندند و به دره انداختند .

 

مصدر ساده	پیشوندی	مصدر ساده	پیشوندی
خوردن داشتن   چیدن گستن آشفتن انگیختن بستن گرفتن   بردن	برخوردن / واخوردن  بر داشتن / باز داشتن / واداشتن برچیدن بر گستن / بار گستن بر آشفتن برانگیختن فروبستن / بربستن برگرفتن / بازگرفتن/ درگرفتن/ فراگرفتن  فرو بردن	ریختن گردانند   خواندن دادن غلتیدن کشیدن ماندن خواستن گذاشتن رسیدن	فرو ریختن باز گردانیدن / بر گردانیدن   فرا خواندن سر دادن / فرو دادن فروغلتیدن / درغلتیدن  در کشیدن / برکشیدن / بارکشیدن درماندن / فروماندن / واماندن / بازماندن بازخواستن واگذشتن / فروگذاشتن فرا رسیدن/ در رسیدن